Conventioneel versus biologische wijnbouw: wat zijn de verschillen?

Het begrip natuurwijn wordt steeds bekender onder consumenten en de meningen zijn erover verdeeld. Het is in ieder geval een controversieel begrip in de wijnwereld, er bestaat namelijk nog geen regelgeving voor. Daardoor zijn de verschillen in kwaliteit zo enorm en is het een kansspel geworden en kan je zowel positief als negatief verrast worden. You love it or you hate it. Als gevolg van negatieve ervaringen worden mensen voorzichtiger met biologisch geproduceerde wijnen terwijl er wel degelijk verschillen zijn. Daarom zal ik in deze blog alle stijlen benoemen en de verschillen toelichten.

Er zijn 5 verschillende stijlen in de productie van wijn met elk zijn eigen filosofie en regels. Hieronder beschrijf ik per stijl de belangrijkste kenmerken zodat de verschillen duidelijk worden. 

1. De conventionele wijnbouw

In de wijngaard wordt geen of weinig rekening gehouden met de neveneffecten en de natuur. Er wordt gebruikgemaakt van chemische bestrijdingsmiddelen zoals fungiciden (tegen schimmels), insecticide (tegen insecten) en herbiciden (tegen onkruid). De wijnranken krijgen elke 12 tot 15 dagen een sproeibeurt. In de wijnkelder mogen additieven gebruikt worden zoals kunstmatige gisten en sulfiet om de wijn te stabiliseren. 

2. De rationele wijnbouw

In tegenstelling tot de conventionele bescherming wordt er in de wijngaard pas ingegrepen na een berekening van risico’s. Het inschatten van het risico gebeurt aan de hand van de weersvoorspellingen en eigen waarnemingen op de wijngaard. Bij deze methode zijn zowel op het land als in de wijnkelder dezelfde middelen toegestaan maar is het doel om alleen in te grijpen als het nodig is. Deze methode klinkt logisch maar is al een groter risico op verlies van oogst dan de vorige methode, ziekten en plagen liggen namelijk altijd op de loer. 

3. Biologische wijnbouw

Bij biologische wijnbouw wordt in de wijngaard enkel gewerkt met producten die van nature voorkomen in de natuur. Er wordt gesproeid met biologische producten en de compost is van planten en natuurlijke restproducten zoals mest. In de biologische wijnbouw is het toegestaan om te werken met koper en zwavel omdat de producten natuurlijk voorkomen in de grond, maar het is bekend dat dit schadelijk is voor vee, vissen en wormen als het teveel wordt gebruikt. Net zoals bij de voorgaande stijlen mag in de wijnkelder gebruikgemaakt worden van additieven zoals sulfiet maar dan in mindere mate. Let op het logo met het groene blaadje dat staat voor biologische landbouw:

 

4. Biodynamische wijnbouw

Bij biodynamische wijnbouw wordt er net zoals bij biologische wijnbouw enkel gebruikgemaakt van biologische producten. Als aanvulling zien zij alles als een geheel en werken zij volgens de principes die zijn ontwikkeld door de Oostenrijkse filosoof Rudolph Steiner. In de biologische teelt wordt gewone compost gebruikt, volgens de biodynamische telers is dit onvoldoende en ligt de focus op regeneratie van het ecosysteem. Dit gebeurt met biodynamische preparaten. Verder is het ritme van de natuur erg belangrijk en draait het allemaal om de balans tussen aarde, mens, sterren, maan en de seizoenen. Het kan gezien worden als een religie en als je biodynamische principes toepast in de wijngaard moet je erg hard werken om het ecosysteem gezond te houden. In de wijnkelder is de fermentatie altijd met eigen gisten. Let op het Demeter keurmerk dat staat voor biodynamische landbouw:

5. Natuurwijn

Natuurwijn is een verwarrend begrip, want elke vorm van wijnbouw is landbouw en dus bij voorbaat iets dat niet van nature voorkomt in de natuur maar gecreëerd is door de mens. Natuurwijn maken is ontzettend moeilijk en vereist hard werken in de wijngaard en om extra schoon te werken in de wijnkelder. Het ecosysteem is het allerbelangrijkste en dat gaat vaak gepaard met verlies van opbrengsten. Natuurwijn is altijd gemaakt van op z’n minst biologische druiven en vaak van biodynamische. Het grootste verschil zit hem in de wijnkelder waar minimale interventie is toegestaan. Er wordt niets toegevoegd en ook niks weggehaald uit het sap, dus geen sulfiet, suiker, enzymen, zuur of hout. Gewoon druivensap gefermenteerd en altijd ongefilterd. Voor natuurwijn bestaat nog geen keurmerk.

De voor- en nadelen van de verschillende stijlen

Voordelen van de conventionele en rationele landbouw is dat het zoveel mogelijk rendement oplevert voor een zo laag mogelijke prijs. Ziekten en plagen die de druivenstokken aantasten kunnen makkelijker en sneller uit de wijngaard verjaagd worden zodat de druivenstokken vrolijk door kunnen bloeien. Daarnaast is het makkelijker om een consistente en voorspelbare smaak te produceren door het gebruik van sulfiet. Bij deze wijnen is de kans op een wijn met fouten dus minimaal en voldoet aan wat de consument verwacht. 

Bij de biologische-, biodynamische- en natuurwijnen zijn de voordelen dat er met natuurlijke producten wordt gewerkt en zo veel mogelijk wordt gestreefd naar biologisch evenwicht, onder andere door het stimuleren van microbiologisch leven. Beter voor de natuur maar tegelijkertijd weer arbeidsintensiever, de middelen zijn duurder en de risico’s op verlies van oogst zijn groter. Daarnaast is het lastiger om een consistent eindproduct te creëren, vooral bij natuurwijn is dit het geval omdat er dan helemaal geen additieven worden toegevoegd in de wijnkelder. Bij deze wijnen is de kans op een wijn met fouten dus groter. Er moet bij gezegd worden dat dit afhankelijk is van de expertise van de wijnmaker.

Het ontstaan van ongewenste geuren in (natuur) wijn

Tijdens de productie van wijn zijn zuurstof en bacteriën de grootste vijand. Vaak ontstaan ongewenste aroma’s zoals paardenzweet, hamsterhok en mest als gevolg van niet-hygiënische omstandigheden. Doordat er geen chemische of andere middelen worden gebruikt kunnen bacteriën toeslaan en ervoor zorgen dat de wijn “funky” smaken ontwikkelt. Dit zijn geuren die dan ook vaak met natuurwijnen worden geassocieerd maar vooral voorkomen als er niet netjes en hygiënisch wordt gewerkt in de wijnkelder. Het is zeker mogelijk om heerlijke natuurwijn te maken, met mooie en pure fruitaroma’s. Dat heeft natuurlijk wel een prijskaartje, want dat is het eindresultaat van intensief en secuur werk. 

Helaas zijn er veel slechte natuurwijnen in omloop die meeliften op de natuurtrend. Misschien wel driekwart van alle natuurwijn heeft een bedenkelijke kwaliteit. Daarbij zijn er ook niet-natuurwijnmakers die geïnteresseerd kijken naar de filosofie achter natuurwijn. Inmiddels zijn er veel conventionele wijnmakers van klassieke wijnhuizen die hun wijnen zo natuurlijk mogelijk maken maar zich niet zo profileren. 

Don't judge a book by its cover

Zowel onder natuurwijn als onder normale wijn vind je prachtexemplaren en misbaksels. Daarom heeft het geen zin om te discussiëren over de vraag of natuurwijn lekkerder of beter is dan normale wijn. Het is aan jou om te bepalen welke productie jij belangrijk vindt en om jezelf per wijn af te vragen of je hem lekker vindt of niet.